มินะโมะโตะ โนะ โยะริโตะโมะ

มินะโมะโตะ โนะ โยะริโตะโมะ (???? ? ???? Minamoto no Yoritomo หรือ ? ?? Minamoto Yoritomo) หรือ โยะริโตะโมะแห่งมินะโมะโตะ เป็นผู้ก่อตั้งรัฐบาลโชกุนคะมะกุระ และดำรงตำแหน่งโชกุนตั้งแต่ปี ค.ศ. 1192 - 1199

มินะโมะโตะ โนะ โยะริโตะโมะ เกิดเมื่อปีค.ศ. 1147 ที่เมืองอะสึดะ (??) แคว้นโอะวะริ (??) ใกล้กับเมืองนะโงะยะ จังหวัดไอจิในปัจจุบัน โยะริโตะโมะเกิดในตระกูลเซวะเง็นจิ (????) หรือตระกูลคะวะชิเง็นจิ (????) ซึ่งเป็นตระกูลซะมุไรที่มีชื่อเสียงและผลงานอย่างมากในสมัยเฮอัง โยะริโตะโมะเป็นบุตรชายคนที่สามของมินะโมะโตะ โนะ โยะชิโตะโมะ (???) ซึ่งเป็นโทเรียว หรือประมุขแห่งตระกูลเซวะเง็นจิ ซึ่งเกิดกับนางยุระ-โงเซ็ง (????) ภรรยาเอกของโยะชิโตะโมะ ซึ่งเป็นบุตรสาวของฟุจิวะระ โนะ ซุเอะโนะริ (????) นางยุระเป็นนางสนองพระโอษฐ์ในองค์หญิงมุเนะโกะ พระธิดาในจักรพรรดิโทะบะ โยะริโตะโมะเมื่อแรกเกิดได้รับชื่อว่า โอะนิมุชะ (???) มีพี่ชายต่างมารดาจำนวนสองคนได้แก่ มินะโมะโตะ โนะ โยะชิฮิระ (???) และ มินะโมะโตะ โนะ โทะโมะนะงะ (???) มีน้องชายต่างมารดาอีกหกคน ที่เหลือรอดเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ได้แก่ มินะโมะโตะ โนะ โนะริโยะริ (???) และมินะโมะโตะ โนะ โยะชิสึเนะ (???) และมีน้องสาวมารดาเดียวกันคือ นางโบมง-ฮิเมะ (???) เมื่อเติบโตขึ้นโอะนิมุชะจึงเข้าพิธีเง็มปุกุได้รับชื่อว่า โยะริโตะโมะ

ในปี ค.ศ. 1156 ความขัดแย้งในราชสำนักได้ปะทุเกิดเป็นสงครามกลางเมือง เมื่ออดีตจักรพรรดิโทะบะ และพระราชโอรสของพระองค์ จักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ ทรงสนับสนุน ไทระ โนะ คิโยะโมะริ (สมาชิกตระกูลไทระ) และ ฟุจิวะระ โนะ ทะดะซะเนะ บุตรชายของฟุจิวะระ โนะ ทะดะมิชิ ผู้สำเร็จราชการ ในขณะที่อดีตจักรพรรดิซุโตะกุ สนับสนุนบุตรชายของทะดะซะเนะ ฟุจิวะระ โนะ โยะรินะงะ ซึ่งสงควรามกลางเมืองนี้รู้จักกันในชื่อ กบฏโฮเง็ง (???? โฮเง็ง โนะ รัง)

ความขัดแย้งทำให้ตระกูลมินะโมะโตะถูกแยกออกเป็นสองฝ่าย คือทะเมะโยะชิ ประมุขของตระกูลก็ตัดสินใจที่จะอยู่ฝ่ายอดีตจักรพรรดิซุโตะกุ ในขณะที่บุตรชายของเขา โยะชิโตะโมะเลือกที่จะอยู่ข้าง อดีตจักรพรรดิโทะบะ และจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะ ซึ่งท้ายที่สุดแล้ว ฝ่ายของจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะก็ได้รับชัยชนะ และอดีตจักรพรรดิซุโตะกุก็ถูกกักบริเวณ ในการนี้ ฟุจิวะระ โนะ โยะรินะงะได้รับบาดเจ็บสาหัสในการรบ และทะเมะโยะชิถูกประหารชีวิต ดังนั้นแล้ว โยะชิโตะโมะจึงได้ขึ้นเป็นประมุขของตระกูลมินะโมะโตะ ในขณะที่โยะริโตะโมะก็กลายเป็นทายาทของตระกูล

โยะริโตะโมะเริ่มเข้ารับราชการเมื่ออายุได้สิบสองปีในค.ศ. 1158 เป็นทหารองค์รักษ์ในพระราชวัง ในค.ศ. 1159 นางยุระผู้เป็นมารดาได้เสียชีวิตลง ในปีเดียวกันนั้นเองได้เกิดความขัดแย้งขึ้นระหว่างตระกูลเซวะเง็นจิ ซึ่งนำโดยมินะโมะโตะ โนะ โยะชิโตะโมะ กับตระกูลอิเซะเฮชิ (????) หรือตระกูลไทระซึ่งนำโดย ไทระ โนะ คิโยะโมะริ (???) เรียกว่า กบฏเฮจิ (????) โยะริโตะโมะได้เข้าร่วมรบกับบิดาและพี่ชายทั้งสองของตน จนกระทั่งทัพของตระกูลมินะโมะโตะถูกหลอกล่อให้ไปติดกับดักที่โระกุฮะระและถูกตีแตกพ่ายไป โยะริโตะโมะจึงหลบหนีเข้าป่าร่วมกับบิดาและพี่ชายทั้งสอง ปรากฏว่าโทะโมะนะงะบาดเจ็บสาหัสและถูกบิดาสังหาร โยะชิโตะโมะผู้เป็นบิดาถูกข้ารับใช้คนสนิทสังหาร โยะชิฮิระถูกจับกุมและประหารชีวิต ส่วนโยะริโตะโมะหลงทางอยู่ในป่าผู้เดียวและถูกจับกุมในเวลาต่อมา แต่ด้วยคำขอของนางอิเกะ-โนะ-เซ็นนิ (???) มารดาเลี้ยงของไทระ โนะ คิโยะโมะริ โยะริโตะจึงได้รับการไว้ชีวิต เนื่องจากโยะริโตะโมะมีลักษณะคล้ายคลึงกับไทระ โนะ อิเอะโมะริ (???) บุตรชายของนางอิเกะที่เสียชีวิตไปแล้ว ในค.ศ. 1160 เมื่ออายุ 14 ปี โยะริโตะโมะจึงถูกเนรเทศไปยังฮิรุงะชิมะ (????) แคว้นอิซุ (??) ในจังหวัดชิซุโอะกะในปัจจุบัน

โยะริโตะโมะใช้ชีวิตช่วงวัยรุ่นที่แคว้นอิซุ อยู่ภายใต้ความดูแลของอิโต ซุเกะชิกะ (????) โดยมีแม่นมคือนางฮิกิ-โนะ-อะมะ (???) และมีข้ารับใช้คนสนิทคือ โทกุโร่ (???) หรือต่อมาได้รับชื่อว่า อะดะชิ โมะรินะงะ (????) ครั้งหนึ่งในขณะที่อิโต ซุเกะชิกะ เดินทางไปยังเมืองเคียวโตะ โยะริโตะโมะได้แอบลักลอบมีความสัมพันธ์กับนางยะเอะ-ฮิเมะ (???) บุตรสาวของซุเกะชิกะ จนนางยะเอะคลอดบุตรชายชื่อว่า ชิซึรุ-มะรุ (???) เมื่อซุเกะชิกะกลับมาแคว้นอิซุพบว่าบุตรสาวของตนมีบุตรกับโยะริโตะโมะก็กลัวว่าตนจะถูกตระกูลไทระลงโทษ จึงนำเด็กทารกไปโยนทิ้งน้ำเสียชีวิตไปเสีย และวางแผนลอบสังหารโยะริโตะโมะ เมื่อทราบข่าวโยะริโตะโมะจึงหลบหนีออกจากที่พักย้ายไปอยู่ในความดูแลของโฮโจ โทะกิมะซะ (????) ซึ่งเป็นผู้ปกครองแคว้นอิซุ ฝ่ายนางยะเอะซึ่งถูกบิดาย้ายให้ไปอยู่ที่อื่นเมื่อทราบว่าโยะริโตะโมะมีภรรยาใหม่เกิดความน้อยใจจึงกระโดดน้ำเสียชีวิต

ในขณะที่โฮโจ โทะกิมะซะเดินทางไปยังเมืองเคียวโตะ โยะริโตะโมะได้ลักลอบมีความสัมพันธ์กับนางโฮโจ มะซะโกะ (????) บุตรสาวของโทะกิมะซะ เมื่อกลับมาจากเมืองเคียวโตะโทะกิมะซะค้นพบว่าบุตรสาวของตนมีความสัมพันธ์กับโยะริโตะโมะก็โกรธมาก โยะริโตะโมะจึงหลบหนีไปกับนางมะซะโกะจนกระทั่งโทะกิมะซะสามารถยอมรับได้ในที่สุด นางมะซะโกะคลอดบุตรคนแรกในค.ศ. 1178 เป็นบุตรสาวชื่อว่า โอ-ฮิเมะ (??)

ในค.ศ. 1180 เจ้าชายโมะชิฮิโตะ (???) ซึ่งไม่พอพระทัยการปกครองของตระกูลไทระ ออกประกาศให้สมาชิกตระกูลเซวะเง็นจิที่ยังมีชีวิตอยู่ทั่วญี่ปุ่นลุกฮือขึ้นต่อต้านการปกครองของตระกูลไทระ โยะริโตะโมะจึงได้โอกาสรวบรวมกำลังพลเพื่อต่อสู้กับตระกูลไทระด้วยความช่วยเหลือของโฮโจ โทะกิมะซะ และตั้งฐานที่มั่นที่เมืองคะมะกุระ จังหวัดคะนะงะวะในปัจจุบัน โยะริโตะโมะมีนโยบายที่เน้นการสร้างฐานสนับสนุนในภูมิภาคคันโตทางตะวันออกของญี่ปุ่น

ไทระ โนะ คิโยะโมะริ ทราบข่าวการกบฏของโยะริโตะโมะ จึงมีคำสั่งให้โอะบะ คะเงะชิกะ (????) ซะมุไรในแถบนั้นซึ่งรับใช้ตระกูลไทระ ยกทัพเข้าโจมตีกองทัพของโยะริโตะโมะในขณะที่ทัพของโยะริโตะโมะกำลังยกผ่านช่องเขาฮะโกะเนะโดยไม่ทันตั้งตัว ในค.ศ. 1180 ยุทธการเขาอิชิบะชิ (???) จังหวัดคะนะงะวะในปัจจุบัน ทัพของโยะริโตะโมะแตกพ่ายไปและโยะริโตะโมะต้องหลบซ่อนตัวอยู่ในถ้ำ จนกระทั่งมีขุนพลของฝ่ายไทระชื่อว่า คะจิวะระ คะเงะโทะกิ (????) มาพบเข้า แต่คะเงะโทะกิเลือกที่จะไม่นำความไปบอกโอบะ คะเงะโทะกิ และปล่อยโยะริโตะโมะไป โยะริโตะโมะจึงถือว่าคะเงะโทะกิมีบุญคุณมากและนับแต่นั้นมาคะเงะโทะกิก็ได้เป็นข้ารับใช้คนสำคัญของโยะริโตะโมะ

ในปีเดียวกันนั้นคิโยะโมะริได้ส่งหลานชายของตนคือ ไทระ โนะ โคะเระโมะริ (???) ยกทัพมมาจากเคียวโตะเพื่อปราบกบฏของโยะริโตะโมะ โดยยกมาพบกับโยะริโตะโมะที่แม่น้ำฟุจิ (???) จังหวัดชิซุโอะกะในปัจจุบัน แต่เมื่อได้ยินเสียงของฝูงนกโคะเระโมะริจึงเข้าใจว่าทัพของโยะริโตะโมะมีจำนวนมหาศาลจึงถอยหนีกลับไปยังเมืองเคียวโตะโดยที่ยังไม่ได้ทำการสู้รบใดๆเลย และในวันต่อมาโยะริโตะโมะได้พบกับโยะชิสึเนะ น้องชายต่างมารดาซึ่งได้หลบหนีไปพำนักอยู่ที่แคว้นโอชู ภูมิภาคโทโฮะกุทางตอนเหนือ จังหวัดอิวะเตะในปัจจุบัน ในปีต่อมาค.ศ. 1181 คิโยะโมะริถึงแก่อสัญกรรมลง และในปีเดียวกันนางมะซะโกะได้ให้กำเนิดบุตรชายคนแรกคือ มินะโมะโตะ โนะ โยะริอิเอะ (???)

ในขณะที่โยะริโตะโมะกำลังรวบรวมกำลังในทางตะวันออกนั้น ในทางตะวันตกมีสมาชิกตระกูลเซวะเง็นจิได้แก่ มินะโมะโตะ โนะ โยะชินะกะ (???) ผู้เป็นลูกพี่ลูกน้องของโยะริโตะโมะ และมินะโมะโตะ โนะ ยุกิอิเอะ (???) ซึ่งเป็นอาของโยะริโตะโมะ ทั้งโยะชินะกะและยุกิอิเอะต่อสู้ขับเคี่ยวกับตระกูลไทระ ในค.ศ. 1183 โยะชินะกะได้ยกทัพเข้าบุกยึดเมืองเคียวโตะได้สำเร็จ เป็นเหตุให้มุเนะโมะริต้องพาสมาชิกตระกูลไทระอพยพหนีไปยังเมืองยะชิมะ (??) บนเกาะชิโกกุ อดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะทรงต้องการจะให้ขุนพลฝ่ายมินะโมะโตะแตกคอกัน จึงมีพระราชสาส์นขอความช่วยเหลือไปยังโยะริโตะโมะให้ยกทัพมายึดเมืองเคียวโตะคืนจากโยะชินะกะ โยะริโตะโมะส่งน้องชายของตนมาคือ โนะริโยะริ และ โยะชิสึเนะ ยกทัพจากคะมะกุระสามารถเข้ายึดเมืองเคียวโตะได้ในค.ศ. 1184 และสามารถติดตามสังหารโยะชินะกะได้ จากนั้นโยะชิสึเนะน้องชายได้นำทัพตระกูลมินะโมะโตะติดตามสมาชิกตระกูลไทระที่หลบหนี โดยเอาชนะทัพของฝ่ายไทระได้ในยุทธการอิชิ-โนะ-ดะนิ (??????)

ในค.ศ. 1184 โยะริโตะโมะได้เชิญโอเอะ โนะ ฮิโระโมะโตะ (????) ขุนนางในราชสำนักเคียวโตะมายังเมืองคะมะกุระเพื่อจัดตั้งการปกครอง ประกอบด้วยคุมง-โจ (???) หรือสภาบริหาร และมงชู-โจ (???) หรือศาลตัดสินคดีความ อันจะเป็นจุดเริ่มต้นของรัฐบาลโชกุนคะมะกุระ

ในค.ศ. 1185 โยะชิสึเนะและโนะริโยะริสามารถเข้ายึดเมืองยะชิมะได้ มุเนะโมะริจึงพาสมาชิกตระกูลไทระอพยพลงเรืออีกครั้งไปทางตะวันตก โยะชิสึเนะยกทัพเรือติดตามไปจนพบที่ช่องแคบ สามารถเอาชนะทัพเรือไทระในยุทธนาวีดังโนะอุระ (??????) สมาชิกตระกูลไทระเกือบทั้งหมดรวมถึงจักรพรรดิอันโตะกุกระโดดทะเลเสียชีวิตเพื่อหนีความพ่ายแพ้ ความสำเร็จอันโดดเด่นของโยะชิสึเนะทำให้โยะริโตะโมะเกรงว่าน้องชายของตนจะขึ้นมามีอำนาจแทนที่ตน ด้วยคำยุยงของคะจิวะระ คะเงะโตะกิ และอดีตพระจักรพรรดิที่ทรงต้องการให้ตระกูลมินะโมะโตะแตกแยกกัน จึงทรงแต่งตั้งให้โยะชิสึเนะให้เป็นองค์รักษ์ ทำให้โยะริโตะโมะโกรธเป็นอย่างมากและประกาศห้ามขุนพลของตระกูลมินะโมะโตะรับตำแหน่งในราชสำนักเป็นอันขาดมิฉะนั้นจะถือว่าทรยศ โยะชิสึเนะและโนะริโยะรินำตัวเชลยศึกมาส่งยังเมืองคะมะกุระ แต่ทว่าโยะริโตะโมะปฏิเสธที่จะให้โยะชิสึเนะเข้าเมืองโดยให้พำนักอยู่ที่เขตโคะชิโงะเอะ (???) นอกเมือง เมื่อการไต่สวนเสร็จสิ้นโยะชิสึเนะจึงพานักโทษกลับเมืองเคียวโตะ แต่โยะริโตะโมะเกิดเปลี่ยนใจส่งทัพมาสังหารนักโทษที่เหลือทั้งหมด

โยะริโตะโมะมีคำสั่งให้โยะชิสึเนะทำการสังหารยุกิอิเอะผู้เป็นอา แต่โยะชิสึเนะไม่ยอมทำตามคำสั่ง โยะริโตะโมะจึงสั่งให้โนะริโยะริไปสังหารโยะชิสึเนะซึ่งโนะริโยะริก็ไม่ยอมอีกเช่นกัน โยะริโตะโมะจึงส่งพระนักรบชื่อว่า โทซะโนะโบ โชชุน (?????) ไปยังเมืองเคียวโตะเพื่อทำการลอบสังหารโยะชิสึเนะแต่ไม่สำเร็จ ฝ่ายอดีตจักรพรรดิทรงฉวยโอกาสอีกครั้งโดยมีพระราชโองการให้โยะชิสึเนะไปปราบโยะริโตะโมะ โยะริโตะโมะจึงส่งทัพมายังเมืองเกียวเพื่อกดดันองค์อดีตพระจักรพรรดิให้กลับพระราชโองการเสีย ให้โยะริโตะโมะยกทัพปราบโยะชิสึเนะแทน

ฝ่ายโยะชิสึเนะจึงตัดสินใจหลบหนีออกจากเมืองเคียวโตะ โยะริโตะโมะไม่ทราบว่าน้องชายของตนไปหลบซ่อนอยู่ที่ใด จึงจัดตั้งระบบของ จิโต (??) และชูโง (??) ขึ้น โดยทางรัฐบาลคะมะกุระจะทำการแต่งตั้งซะมุไรต่างๆให้ไปกครองดินแดนที่ได้รับมอบหมายโดยที่ไม่สนใจผู้ปกครองแคว้นที่แต่งตั้งจากราชสำนักเคียวโตะ มีเป้าหมายเพื่อตามล่าหาตัวโยะชิสึเนะ ในค.ศ. 1186 ยุกิอิเอะถูกสังหารด้วยน้ำมือของคะมะกุระในที่สุด และในค.ศ. 1189 โยะชิสึเนะได้ถูกสังหารโดยฟุจิวะระ โนะ ยะสุฮิระ (????) ผู้ปกครองแคว้นโอชูในภูมิภาคโทโฮะกุทางเหนือ แม้ว่าโยะชิสึเนะจะเสียชีวิตลงด้วยน้ำมือของยะสุฮิระไปแล้ว แต่โยะริโตะโมะยังคงต้องการที่จะผนวกเอาภูมิภาคโทโฮะกุเข้ามาไว้ในการปกครอง จึงยกทัพไปโจมตีแค้วนโอชูในสงครามโอชู (????) ในค.ศ. 1189 ตระกูลฟุจิวะระพ่ายแพ้และยะสุฮิระถูกประหารชีวิต

ในค.ศ. 1190 โยะริโตะโมะเดินทางไปยังเมืองเคียวโตะเป็นครั้งแรกหลังจากถูกเนรเทศออกมาเมื่อสามสิบปีก่อน เพื่อจัดตั้งการปกครองขึ้นในเขตโระกุฮะระ (???) อันเป็นเขตดั้งเดิมของตระกูลไทระ โยะริโตะโมะรับเฉพาะตำแหน่งทางทหารเท่านั้นและได้ปฏิเสธตำแหน่งขุนนางพลเรือนทุกตำแหน่ง โยะริโตะโมะต้องการตำแหน่ง เซไทโชกุน (?????) อันเป็นตำแหน่งสูงสุดทางฝ่ายทหาร แต่ทว่าอดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะทรงปฏิเสธที่จะแต่งตั้ง จนกระทั่งในค.ศ. 1192 อดีตจักรพรรดิโกะ-ชิระกะวะสวรรคต และด้วยความช่วยเหลือของผู้สำเร็จราชการคุโจ คะเนะซะเนะ (????) ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนที่สำคัญของโยะริโตะโมะที่เคียวโตะ ทำให้โยะริโตะโมะได้รับการแต่งตั้งเป็นเซไทโชกุนในที่สุด เมื่อได้รับการแต่งตั้งเป็นเซไทโชกุนแล้ว โยะริโตะโมะได้ยกระดับคุมง-โจขึ้นเป็น มันโดะโกะโระ (??) โดยมีโอเอะ โนะ ฮิโระโมะโตะเป็นผู้นำเช่นเดิม ในปีเดียวกันนางมะซะโกะได้ให้กำเนิดบุตรชายคนที่สองคือ มินะโมะโตะ โนะ ซะเนะโตะโมะ (???)

อย่างไรก็ตามภายหลังการถึงแก่อสัญกรรมของเขา ตระกูลโฮโจซึ่งนำโดย โฮโจ โทะกิมะซะ พ่อตาของเขา ก็ได้เข้ามามีอำนาจสูดสุดในบะกุฟุ ในตำแหน่งชิกเก็ง และบุตรของเขาซึ่งได้เป็นโชกุนต่อ มินะโมะโตะ โนะ โยะริอิเอะ ก็เป็นโชกุนที่แทบจะไร้อำนาจ